كلزا بهعنوان يكي از مهمترین گياهان روغني در سطح جهان است، بهطوریکه پس از سويا و نخل روغني، سومين منبع توليد روغن نباتي جهان به حساب میآید. روغن کانولا، از دانه گیاهان «براسیکا ناپوس و براسیکا راپا» که به طریق ژنتیکی اصلاح شده باشد، به دست میآید. ۴۵-۴۰ درصد روغن در دانهی این گیاه وجود دارد. روغن كلزا حاوی مقدار کمی اسيدهای چرب اشباع شده (۷ درصد) و مقادیر بالای امگا ۹ (حدود ۶۱ درصد) میباشد. دانههای کلزا پس از برداشت و حمل به کارخانه روغنکشی در انبارهای مناسب نگهداری شده تا به شرایط مناسب روغنکشی برسند. گرچه فرآوری دانههای روغنی در کارخانجات مختلف، متفاوت است ولی در کل هدف از ذخیره کردن و آمادهسازی دانههای روغنی قبل از روغن کشی و استخراج روغن ایجاد شرایطی است که بازده روغن حداکثر باشد و روغن خام و کنجاله حاصل از آن کیفیتی مطلوب داشته باشد.
بر اساس تحقیقات منتشر شده در انجمن دیابت آمریکا، قراردادن روغنهای مایع گیاهی غیرهیدروژنه و غیراشباع در برنامهی غذایی همرا با کربوهیدراتهای پیچیده میتواند در کنترل قند خون موثر باشد. برای مثال، استقاده از روغن مایع کانولا در رژیم غذایی میتواند موجب کاهش قند ناشتای خون، هموگلوبین A1c، بهبود وضعیت چربی خون و کاهش LDL شود.
در یک کارآزمایی بالینی دکتر Jenkins و همکاران به بررسی تاثیر مصرف روغن کانولا بر بیماران دیابت نوع دو پرداختند. در این پژوهش 141 بیمار به دو گروه تقسیم شدند، گروه اول 31 گرم روغن کانولا در روز و گروه دوم رژیم غذایی بر پایه غلات کامل و سبوسدار داشتند که به مدت 3 ماه به طول انجامید. وزن بدن، میزان قند خون و فشار خون در ابتدا و انتهای مطالعه ارزیابی و ثبت شد و نتایج حاکی از آن بود که مصرف روغن کانولا موجب بهبود قند خون به خصوص در افراد درگیر عوارض دیابت همچون افزایش فشار خون شد. افزایش خوردن روغنهای مایع همراه با غذا به دلیل کاهش سرعت تخلیه معده و کمترشدن محتوای کربوهیدراتی غذا از افزایش بیش از حد قند خون پس از صرف غذا میکاهد و در طولانی مدت به بهبود الگوی چربی خون کمک میکند. مجموع این تاثیرات در طولانی مدت خطر بروز بیماریهای قلبی عروقی را کاهش میدهد.
پیش از این مطالعات مختلفی اثرات مفید اجزای روغن کانولا (امگا 9 و 3) را به طور مستقل ارزیابی کردهاند و این اولین مطالعهای است که به بررسی اثر مصرف خود روغن کانولا در مقایسه با رژیم غذایی با قندهای ساده و پیچیده پرداخته است. امیدواریم که یافتههای حاصل از این مطالعه بتواند در انتخاب روغن مناسب نه تنها برای پخت و پز بلکه به عنوان سس سالاد کمک کننده باشد. همچنین انتخاب روغن مناسب توسط مسئولین غذا در بیمارستانها و مراکز مراقبت از بیماران میتواند نقش مهمی در بهبودی آنها داشته باشد. چراکه غذا رکن اساسی در حفظ سلامتی است.
روغن کانولای آفتاب در اندازه 900 سیسی برای مصرف خانوار ایرانی به بازار عرضه میشود. عمر روغن نباتی در ایران به سال 1332 همزمان با تأسیس شرکت مارگارین و ارائه محصولاتی با نام خروس بازمیگردد. امروزه طیف وسیعی از محصولات خانگی و صنف و صنعت شرکت مارگارین با نامهای آفتاب، آفتاب طلایی، آفتاب سرآشپز و خروس در ایران و سایر کشورها توزیع میشود که روغن کانولای آفتاب یکی از محبوبترین آنها به شمار میآید. با توجه به خواص منحصربهفرد این روغن گیاهی و مقرون به صرفه تر بودن آن نسبت به سایر روغنها، قرار دادن آن در سبد مصرف خانوار میتواند در بلندمدت فواید چشمگیری داشته باشد. با امید اصلاح الگوی غذایی و افزایش انتخابهای سالم در سبد مصرفی خانوار ایرانی.